Kriptoda Airdrop Nedir?

Kripto Airdrop’larında Yeniden Yükselen Trend: ENS, SOS, LOOKS ve GAS’e Derinlemesine Bakış

Kriptoda pek de yeni bir konsept olmasa da, yeni blockchain tabanlı tokenleri dağıtma yöntemi olarak airdrop’lar, 2021’in sonlarına doğru ve 2022’ye girerken ani bir yeniden yükseliş yaşadı. Son dönemdeki bu trend, Ethereum’un merkeziyetsiz alan adı sağlayıcısı ve ağın daha köklü uygulamalarından biri olan Ethereum Name Service (ENS) ile başladı. Bir dizi başka proje de hızla onu takip etti. Kripto sektöründe sıklıkla olduğu gibi, bu akıma katılanların değer teklifleri meşru olanlardan neredeyse hiç var olmayanlara kadar çeşitlilik gösterdi. 

OKX Insights’ın bu derinlemesine makalesinde, kripto airdrop’larını yakından inceleyeceğiz. Amacımız, ilk heyecan dindikten sonra ilgisini koruyan tokenleri, çöken ve unutulanlardan ayıran özelliklerin neler olduğunu belirlemek. Tokenlerini dağıtmak için bir projenin neden airdrop yolunu seçtiğini sorgulayarak başlayacak, ardından son airdrop’lardan bazılarının fiyat hareketlerini analiz edeceğiz.

Neden Airdrop?

Bir kripto para airdrop’u, potansiyel olarak ilgili taraflardan oluşan bir gruba ücretsiz olarak coin veya token verildiği bir dağıtım etkinliğidir. Bu kripto varlıkları almaya hak kazananlar, söz konusu proje tarafından belirlenen bazı kriterleri yerine getirmişlerdir. Örneğin, mevcut bir blockchain tabanlı protokolün önceki kullanıcıları, bir airdrop sırasında yeni bir kripto varlıktan pay alabilirler. 

Bir kripto para projesinin airdrop yolunu seçmesinin birkaç nedeni vardır. İlk airdrop olan Auroracoin, 2008 mali çöküşünün ardından İzlanda’da getirilen baskıcı sermaye kontrollerini aşma çabasıydı. AUR’a, 2014’teki lansmanının ardından hedefine ulaşma şansı vermek için, para biriminin ülke çapında olabildiğince geniş bir şekilde dağıtılması gerekiyordu. Bu nedenle, İzlanda vatandaşlarının ulusal veri tabanında yer alan herkes, üç airdrop’un ilki sırasında 31,8 AUR talep etmeye hak kazandı.  

O dönemde TechCrunch’a konuşan takma adlı Auroracoin geliştiricisi Baldur Friggjar Odinsson, motivasyonlarını ve AUR’u airdrop yapmalarının ardındaki nedeni açıkladı

“İnsanlara Auroracoin vermek, milleti, politikacılar ve merkez bankacıları tarafından kontrol edilemeyen kripto para birimleriyle tanıştırmanın bir yoludur. Bu, bir ağ etkisi başlatma girişimidir. Eğer halk krona yerine Auroracoin’i kullanmayı seçerse, hükümet insanların paralarını nasıl kullandıklarını kontrol edemeyecektir.”

Auroracoin airdrop’u öncesinde hak sahiplerinin ilgilerini belirtmelerini gerektirirken, daha yakın zamanda projeler, önceki kullanıcılara tokenleri geriye dönük olarak dağıttı. Daha öne çıkan örnekler arasında önde gelen merkeziyetsiz borsa Uniswap yer alıyor. Eylül 2020’de Uniswap, 1 Eylül’den önce protokolü kullanmış tüm Ethereum adreslerinin 400 UNI tokeni talep etmeye hak kazandığını duyurdu. O dönemde bu miktar, yaklaşık 1.200 ABD Doları değerindeydi.

OKX Insights ile yaptığı yazışmalarda, bir Uniswap Labs sözcüsü, kripto tarihindeki en büyük airdrop'lardan biri olmaya devam eden bu olayın arkasındaki motivasyonu açıkladı: 

“Geriye dönük airdrop’ların temel özelliği, tokenleri bir uygulamanın veya protokolün gerçek kullanıcılarının ve aktif topluluk üyelerinin eline vermesidir. Kullanıcılara ve topluluk üyelerine protokoller üzerinde kontrol sağlamak, yalnızca herkes için giriş engellerini düşürmekle kalmaz, aynı zamanda ilgili kullanıcılar tarafından yönlendirilen daha sağlam yönetişim yapılarını da mümkün kılar. Protokol yönetişiminin, gelecekteki başarısını yönetmek ve yönlendirmek için en uygun kişilerin elinde olmasını daha iyi sağlar.”

Uniswap airdrop’undan bu yana, birçok protokol, tokenlerini gerçek kullanıcıların eline ulaştırmak için bu dağıtım mekanizmasını benimsedi. Bunlar arasında, kullanıcılarını yönetişim tokenleriyle güçlendirmeyi amaçlayan bir diğer büyük Ethereum tabanlı proje olan Ethereum Name Service (ENS) de vardı. UNI’ye benzer şekilde, ENS tokenleri de sahiplerine protokolün geliştirme yönü üzerinde oy kullanma yetkisi verir. 31 Ekim 2021’den önce bu hizmet ile bir domain alan kullanıcılar, 8 Kasım’da ENS tokenlerini talep edebildiler. Edinilecek miktar, sözleşmelerinin uzunluğuna ve diğer faktörlere bağlıydı.

OKX Insights, Ethereum Name Service’in (ENS) Operasyon Direktörü Brantly Millegan’a ekibin neden airdrop yolunu seçtiğini sordu ve Millegan şu yanıtı verdi:

“ENS protokolünün temel parametrelerini merkezsizleştirmek istedik ve bu, mevcut ENS topluluğuna bu yönetişim gücünü dağıtmanın en etkili yoluydu.”

Kullanıcılara Cazip Gelecek Airdrop’lar

Uniswap ve Ethereum Name Service (ENS), sadık kullanıcılarına protokol yönetimine token dağıtımlarıyla katılma konusunda ilk kez reddetme hakkı tanımayı amaçladı. İkinci projenin token lansmanı etrafındaki heyecan, geçerli olsa da farklı motivasyonlara sahip başkalarına da ilham vermiş gibi görünüyor. 

LooksRare, Ocak 2022’de piyasaya sürülen Ethereum tabanlı bir NFT (non-fungible token) pazar yeri olup, baskın konumdaki OpenSea platformundan kullanıcıları kendi LOOKS token airdrop’uyla çekmeye çalıştı. NFT’lerin kriptoyu ana akıma her zamankinden daha fazla yaklaştırdığı ve OpenSea’nin aylık 3,5 milyar dolara varan işlemlerden %2,5 kazanç sağladığı bir yılda, platform kullanıcıları platformun yönetişiminde bir rol üstlenmek veya kârından pay almak için giderek daha fazla bir token talep ediyordu. Ancak çağrıları sürekli görmezden gelinince, LooksRare’in gizemli ekibi duruma kendi elleriyle müdahale etti. 

OpenSea, aylık işlem hacminde birden fazla kez 3 milyar doları aştı; ancak şu ana kadar kullanıcılarını bir token airdrop’u ile ödüllendirmedi. Kaynak:Dune Analytics 

Ağustos 2021’de ekip, yakında açılacak olan pazar yeri için bir X hesabı oluşturdu ve daha sonra platformun logosu olarak tanınacak gizemli bir görsel paylaştı. Ertesi ay, “Alım satım ödülleri ve kazanç sağlamanın yeni yollarıyla daha iyi bir #NFT pazar yeri zamanı geldi. Çok yakında.” mesajıyla birlikte LooksRare’in URL’si olacak bağlantıyı paylaştı.  

Sonraki birkaç ay sessiz geçti; muhtemelen ekip bu süreçte pazar yerini inşa etmekle meşguldü. Ardından, 1 Ocak 2022’de yayımlanan bir blog yazısı sonunda LooksRare hakkında daha ayrıntılı bilgileri paylaştı. Bu bilgiler arasında “günlük alım satım ödülleri” ve “platformun işlem ücretlerinden pay kazanma” imkânı da yer alıyordu. LooksRare Discord kanalındaki bazı kişiler bir token çıkacağını biliyordu, ancak dağıtım mekanizmasına dair haberler 10 Ocak’taki lansmana kadar ortaya çıkmadı. OpenSea kullanıcıları arasında, son altı ayda toplamda en az 3 ETH işlem hacmine sahip olanlar airdrop talebinde bulunmaya hak kazandı; bu da hedefin, daha köklü platformdan yüksek işlem hacimli kullanıcıları çekmek olduğunu açıkça gösteriyordu.

Airdrop’lar ve Hype: Gelişmemiş Projeler, Hızlı Para Kazanma Taktikleri ve Dolandırıcılıklar

Kripto sektöründe sıkça rastlandığı gibi, başarılı bir konsept toplulukta heyecan yaratınca, kısa sürede fırsatçılar bu heyecanı sömürmek için ortaya çıkar. ENS airdrop’unun ardından, diğer birçok proje de kendi token dağıtım etkinliklerini duyurdu; ancak bunların bazıları çok daha tartışmalı teklifler sundu. Bunlar, potansiyel olarak yanlış yapılandırılmış olanlardan doğrudan dolandırıcılıklara ve açıkça hızlı para kazanma amaçlı girişimlere kadar çeşitlilik gösterir. 

İlk kategoriden bir diğer protokol ise tokenlerini OpenSea kullanıcılarına airdrop olarak dağıttı. Noel arifesinde duyurulan OpenDAO, adeta bir anda ortaya çıkmış gibi göründü. O zamanlar henüz çok basit bir yapıda olan web sitesine cüzdanlarını bağlayan kullanıcılar, OpenSea’deki NFT işlemlerinin dökümünü ve talep etmeye hak kazandıkları SOS token miktarını görebiliyorlardı. Ancak OpenDAO’nun hangi açıdan hizmet vereceği başlangıçta net değildi. Bu nedenle birçok kullanıcı airdrop’u Noel hediyesi gibi ücretsiz para olarak gördü ve SOS tokenlerini hemen sattı. 

Başlangıçta herhangi bir amaca sahip değilmiş gibi görünen OpenDAO’nun airdrop ile dağıtılan SOS tokeni, 24 Aralık’taki lansmanından sonra yaklaşık %74 değer kaybetti. Kaynak: OKX, TradingView

OpenDAO, o zamandan sonra web sitesinde güncellemeler yaptı ve şimdi kendi NFT pazar yerini sunmaya hazırlandığı izlenimini veriyor. Bu bilgi, kimliği belirsiz olan baş geliştirici 9x9x9 tarafından OKX Insights’a doğrudan mesaj yoluyla doğrulandı. Ayrıca, henüz yayımlanmamış platformun kullanıcılarına NFT koleksiyonlarını açığa satma (short) imkânı sunmayı planladıklarını da eklediler. Bu, şu anda hiçbir büyük pazar yerinde sunulmayan bir özellik.  

OpenDAO’nun başlangıçtaki amacı belirsiz olsa ve SOS tokenlerinin piyasa değeri büyük ölçüde düşmüş olsa da, bu airdrop dağıtımının bir hızlı para kazanma girişimi ya da dolandırıcılık olduğu izlenimini vermiyor. Geliştirici 9x9x9, token dağıtımı sırasında neden OpenSea kullanıcılarını ödüllendirmeyi seçtiklerini ve bunun daha kötü niyetli girişimlerden nasıl farklılaştığını açıkladı: 

“Biz, ilk katkıda bulunanlar için herhangi bir pay ayırmamaya inanıyoruz ve dünyayı değiştirmeye çalışıyoruz. Kimseye token satmaya çalışmıyoruz. Bu yüzden, bu alana katkı sağlayanlara token dağıtmanın yolu airdrop’tur.”   

OpenDAO’nun baş geliştiricisinin ima ettiği gibi, bazı airdrop’ların fırsatçı geliştiriciler tarafından yapılan nakit kapmaktan (hızlı ve kolay para kazanmaktan) başka bir şey olmadığı iddia edilebilir. 29 Aralık’ta SOS airdrop’unun hemen ardından piyasaya sürülen ve Ethereum ağında en az 1.559 dolar değerinde gas harcamış (ki bu, ağın 2021’deki EIP-1559 yükseltmesine bir gönderme niteliğindeydi) cüzdanlar tarafından talep edilebilen Gas DAO’nun bu kategoriye giriyor gibi görünüyor. Web sitesinde, projenin “Ethereum ağının aktif kullanıcılarının kalbi ve sesi” olduğu iddia ediliyor. Ancak, bu merkeziyetsiz otonom organizasyon lansmanında o kadar yönsüzdü ki, uzun zamandır Crypto Twitter’da tanınan DegenSpartan isimli kullanıcı, onu “değersiz bir yönetişim tokeninden başka bir şey değil” şeklinde tanımladı

Bu arada başka bir X kullanıcısı 0xQuit, token arzının %15’inin 25 ana katkı sağlayıcıya verilmesini eleştirdi. Ona göre, projenin amacı net değil ve geliştiriciler neredeyse hiç çaba harcamamış. Bu nedenle, böyle büyük bir payın adil dağıtılmadığı görüşünde olduğunu belirtti. Çekirdek ekibin tokenlerinin %80’i hâlâ belirli bir süre kilitli kalacak olsa da, erken piyasa değeri sayesinde yaklaşık 14 milyon dolar hemen yatırımcılara satılabilir durumda. Bu da, 0xQuit’in GitHub aktivitesine dayanarak yaklaşık 15 saatlik bir çalışmaya göre oldukça iyi bir kazanç olarak değerlendiriliyor.

Kabul etmek gerekir ki, Gas DAO daha sonra projeye bir nebze anlam katabilecek bir tür anket platformunu detaylandıran bir blog yazısı yayımladı. Ancak, proje tamamen başarısız olsa bile, ana katkı sağlayıcılar az bir çaba ve belirsiz bir amaçla büyük kazanç elde etmiş görünüyorlar.

Son olarak, bazı yakın tarihli airdrop’lar tamamen dolandırıcılık çıktı. Belki de en açık örnek, EtherWrapped projesidir; bu proje, YEAR tokenlerini son 12 ay içindeki Ethereum ağındaki etkinliklerine göre cüzdanlara airdrop olarak dağıttı. EtherWrapped’in web sitesi ve X hesabı o zamandan sonra ortadan kayboldu, ancak kendini Web3 hacker’ı olarak tanımlayan Meows.eth yılbaşı gecesi 2021’de yaşananları belgeledi

YEAR tokeninin akıllı sözleşmesi ona göre ilk bakışta “yeterince masum” görünen ancak sonradan kötü niyetli olduğu ortaya çıkan bir fonksiyon içeriyordu. Temelde, bu fonksiyon yaratıcısına, token talep edenlerin satış yapmasını engelleme yetkisi tanıyordu; böylece dışarıdan bakanlara yeni çıkarılan tokenin sağlam bir yatırım olduğu izlenimi veriliyordu. Yaklaşık 30 dakika sonra, yaratıcısı Uniswap’ten likiditeyi çekti ve yaklaşık 30 ETH ile hızla kaçtı. Meows.eth olayı özetlerken şunları söyledi: 

“Kötü aktörler, kodlarının hızlı bir şekilde denetlenebileceğini biliyorlardı ve bu nedenle istismarlarını açıkça gizlemeye başvurdular. Hepimiz bariz bir sorun aramakla meşgulken, acemi bir kodlama hatası gibi görünen şeyi gözden kaçırdık.”

Bazıları Airdrop Gelişir, Bazıları Ölür

Kripto para airdrop’ları, sektörde yıllardır önemli bir yer tutuyor. Bu mekanizmayı kullanarak dağıtılan bazı tokenler güncelliğini korurken, diğerleri ise unutulup gitti. Neredeyse tüm airdrop’lar, kısa da olsa bir heyecan veya coşku döneminden önce gerçekleşir; ancak, airdrop olarak dağıtılan kripto paranın kalıcı bir değere sahip olup olmadığı, arkasındaki projeye bağlıdır. 

Açık bir faydaya sahip ve net bir işlevi olan köklü protokollerin kullanıcılarına geriye dönük olarak dağıttığı token airdrop’ları genellikle değerini korur. Uniswap, kullanıcılarına UNI tokenlerini airdrop yaptığında, başlangıçtaki heyecan satışlara dönüştü ve tokenin fiyatı, ilk zirvesi olan 7 doların üzerinden 2 doların altına geriledi. Ancak, Uniswap’ın toplam kilitli değeri sonraki aylarda 8 milyar doların üzerine çıktı ve UNI tokenin fiyatı 42 doların üzerine yükseldi. Daha sonra UNI fiyatı şu anda yaklaşık 15,50 dolara gerilemiş olsa da, UNI sahipleri ister yönetim önerileri üzerinde oy kullanmayı planlasınlar isterse planlamasınlar, endüstrinin en başarılı merkeziyetsiz borsasının yönetim tokenini ellerinde tutmanın değerini açıkça görüyor. 

Uniswap’ın süregelen başarısı sayesinde, UNI tokeni hâlâ airdrop zamanındaki fiyatının oldukça üzerinde işlem görüyor. Kaynak: OKX, TradingView

Son yönetişim tekliflerinde yapılan oylamalara bakarak, birçok UNI sahibinin bu süreçte yer almadığını söyleyebiliriz. Bu yazının yazıldığı sırada, toplam 1 milyardan oluşan UNI arzının 64 ila 73 milyon arasındaki miktarı önceki üç teklif için veya bu tekliflere karşı oy olarak kullanıldı. Ancak oy kullanma yetisinin kendisi bile bir talep baskısı yaratır ve bu da, başkalarının Uniswap’te karar alma süreçlerine katılmanın değerli olabileceğini düşünen spekülatörleri cezbetmektedir. 

Yatırımcılara ücretsiz token dağıtımının yarattığı bariz satış baskısını dengeleyecek kadar fayda sunduğu bilinen bir diğer proje de LooksRare. LOOKS token, stake edenlerin platformun işlem ücretlerini ve yeni token çıkarımını paylaşmasını sağlar. OpenSea’de milyarlarca dolarlık aylık işlem hacimlerinin sıklıkla görülmesiyle, LooksRare’in sektörün en büyük NFT pazarından traderları çekme hedefine ulaşması hâlinde söz konusu ödüller tokene uzun vadede önemli bir değer sağlayacaktır. 

Şurası bir gerçek ki, LooksRare’in LOOKS tokenlerini stake edenlere cömertçe sürekli dağıtım yapması, platformda hacim artırıcı sahte işlemleri (wash trading) teşvik etmiştir. LooksRare ve OpenSea’deki günlük hacim ile platformların günlük kullanıcı sayıları arasındaki karşılaştırmalar, organik olmayan faaliyetlerin yoğun olduğunu gösteriyor. Takma adlı Web3 veri bilimcisi Hilodobby’nin Dune Analytics paneline göre, LooksRare’in 19 Ocak’taki toplam hacmi yaklaşık 843 milyon dolar iken, OpenSea’nin hacmi 207 milyon dolardı. Aynı gün için OpenSea’nin yaklaşık 69.000 kullanıcısı varken, LooksRare’in ise sadece 2.200 kullanıcısı vardı. 

Bu arada, üretici telif ücreti ödemesi olmayan koleksiyonlarda o kadar şüpheli işlem faaliyeti görülüyor ki, bunun makul tek açıklaması wash trading olarak değerlendiriliyor. Örneğin, platformun ilk birkaç günü boyunca bazı Meebits NFT’leri, koleksiyonun taban fiyatının çok üzerinde oranlarla, aynı adres çiftleri arasında defalarca el değiştirdi. 

LooksRare platformunun lansmanının ardından, oluşturucu telif ücretleri olmayan birden fazla NFT koleksiyonu taban fiyatlarının oldukça üzerinde işlem gördü. Kaynak: LooksRare

Bu tür hacim artırıcı sahte işlem (wash trading) rakamları, LooksRare’in uzun vadeli sürdürülebilirliği veya platform olarak başarısı hakkında hiçbir fikir vermiyor. Ancak, daha düşük ücretlerle birleştiğinde, bu yöntem LooksRare’in OpenSea’nin önüne geçme planının bir parçası olabilir. Bu erken dönem wash trade işlemleri, stake edenlerin potansiyel getirisini artırarak daha fazla kullanıcıyı stake etmeye teşvik ediyor ve onları OpenSea yerine bu platformda işlem yapmaya yönlendiriyor. Bu da, daha fazla stake eden kişinin ödülleri paylaşmasıyla birlikte wash trading’in kârlılığını azaltır ve LooksRare’i, NFT pazar yeri sektör lideri olarak OpenSea’nin yerini alma konusunda daha iyi konumlandırır. LOOKS token ödülleri zamanla azaldıkça, wash trade yapma eğilimi de azalır, böylece işlem hacminin daha büyük bir kısmı organik olacaktır.

LOOKS, ENS ve UNI tokenlerinin tümü, çıkışlarından bu yana iyi bir performans sergiledi ve sahiplerine belirgin bir değer sundu; bunu sürdürdükleri sürece, kullanıcılar talep oluşturmaya devam edecektir. Bu arada, lansman sırasında herhangi bir işlevi veya net bir amacı olmayan airdrop tokenlerinin çok daha kötü bir performans sergilemesi adeta kaçınılmaz görünüyor. OpenDAO ve hatta Gas DAO gibi projeleri tamamen göz ardı etmek için henüz çok erken olsa da (her ikisi de hak sahiplerinin “bedava paralarını” diğer kripto varlıkları veya itibari paralarla değiştirmesiyle büyük satışlar yaşadı), eski projeler, geçerli bir kullanım alanı eksikliğinin, tokenlerin uzun vadede fiyatı koruyacak kadar alıcı bulmakta zorlandığı anlamına geldiğini gösteriyor. 

Öne çıkan bir örnek Adventure Gold’dur. Ağustos ayında, ücretsiz olarak talep edilebilen NFT projesi Loot (for Adventurers), sektörde muazzam bir heyecan yarattı. Henüz geliştirilmemiş bir oyun için rastgele macera ekipmanlarından oluşan koleksiyon sektörün dikkatini çektikten kısa bir süre sonra, tutulan her Loot çantası başına 10.000 AGLD talep edilebilir hâle getirildi. 

Loot etrafındaki hype göz önüne alındığında, birçok kişi NFT’lerin sunduğu fiyatlardan çok daha düşük bir giriş fiyatıyla ekosisteme katılma fırsatını yakaladı ve AGLD’yi lansmanından kısa bir süre sonra satın aldı. Ancak, gelişmekte olan Lootverse’in resmî yönetişim mekanizması olarak tokenin benimsenmesine dair birden fazla önerge, gerekli çoğunluğa ulaşamayınca, token fiyatı düşüşe geçti. Bir zamanlar 7 doların üzerinde işlem gören AGLD’nin devam eden fayda eksikliği nedeniyle fiyatı yaklaşık 1,20 dolara geriledi. 

Loot sahipleri arasında AGLD’nin Lootverse içindeki konumu konusunda fikir ayrılıkları yaşandığından, token sürekli satış baskısını aşacak yeterli alıcı çekmeyi başaramadı. Kaynak: OKX, TradingView

Ethereum Name Service’den ilham aldığı görülen son token dağıtımları dalgasının ardından, Millegan X’de yerleşik protokoller için yapılan geriye dönük airdrop’larla trende katılanlar arasındaki farkı vurguladı. Domain hizmetinin dört buçuk yıldır sorunsuz çalıştığını ve “yapılacak önemli şeyler olduğunu” düşünerek, OKX Insights’a şu açıklamayı yaptı: 

“Bazı airdrop’lar gelecekte bir şeyler inşa etme vaadi ya da erken yatırımcıların pozisyonlarından çıkmasının bir yolu olabilir. Ancak ENS, 2017’den beri çalışan bir protokol olup, zaten çok sayıda kullanıcı ve büyük bir topluluğa sahiptir ve çıkış likiditesine ihtiyaç duyan yatırımcısı bulunmamaktadır.”

Açıkça görülüyor ki, tüm airdrop’lar aynı değildir ve bir tokene gösterilen ilgi hızla sönebilir; bu da erken dönemde coşkuyla satın alan yatırımcıları zarar etmekle baş başa bırakırken, bazen token sahipleri, hatta tokeni çıkaranlar bile faydası şüpheli olan tokenleri piyasaya sürer. Her zaman böyle olmasa da, Uniswap, Ethereum Name Service ve potansiyel olarak LooksRare gibi yerleşik piyasa uyumuna sahip projeler, sadece hype üzerinden hareket edenlere kıyasla kullanıcı çekmede daha başarılı olma eğilimindedir. 

Aynı fenomen daha önce de kripto para dünyasında gözlemlenmiştir. Uygulanabilir, ilginç kavramlar, bir dizi düşük çaba sarf eden taklitçi, bir trende geç gelenlerin rutin olarak deneyimlediği o fırsatı kaçırma korkusundan yararlanmak için acele etmeden önce muazzam spekülatif kazanç üretir. 2017’nin başlarında birkaç ciddi proje, tokenlerin ilk coin arzı (ICO) yoluyla piyasaya sürüp milyonlarca dolar topladıktan sonra, yıl sonunda ve 2018’e doğru pek çok proje gittikçe şüpheli teklifler ve açık dolandırıcılıklar içeren kopyalarla ortaya çıktı. 

Benzer şekilde, 2021’in başlarında piyasa sektördeki öncü inovatörlerden biri olan CryptoPunks’a gittikçe daha fazla değer verirken, sonsuz gibi görünen CryptoPunks ilhamlı NFT avatar koleksiyonları ortaya çıktı. OlympusDAO ve giderek artan çatallamaları da aynı hikâyenin bir parçasıdır. 

Kripto dünyasında bir konsept ne kadar başarılı olursa, fırsatçıların coşkudan faydalanmak için ortaya çıkma hızı da o kadar artar. Her zaman geçerli olmasa da özellikle LooksRare, potansiyel olarak uzun vadeli çekiciliği ve yerleşik piyasa uyumu olan makul bir proje gibi görünüyor. Ethereum Name Service’in ardından yılbaşı döneminde piyasaya sürülen kripto airdrop’larının kalitesindeki düşüş, airdrop’ların kendisinden ziyade kripto para endüstrisinin spekülatif doğası hakkında daha fazla şey söylüyor olabilir.   

Henüz OKX TR topluluğunun bir parçası değil misiniz? Başlamak için hemen kaydolun.


OKX Insights; piyasa analizlerini, kapsamlı özellikleri ve kripto profesyonellerinin derlediği haberleri sunar.

OKX Insights’ı X ve Telegram üzerinden takip edebilirsiniz.

Sorumluluk Reddi
Bu içerik sadece bilgilendirme amaçlıdır ve bulunduğunuz bölgede kullanıma sunulmayan ürünleri kapsayabilir. Bu içerik; herhangi bir (i) yatırım tavsiyesi veya yatırım önerisi, (ii) kripto varlıklarının/dijital varlıkların satın alınmasına, satılmasına veya elde tutulmasına yönelik bir teklif veya talep ya da (iii) finans, muhasebe, hukuk veya vergi ile ilgili tavsiye verme amacı taşımamaktadır. Sabit coinler ve NFT’ler de dâhil olmak üzere tüm kripto varlıkları/dijital varlıklar yüksek derecede risk içerir ve büyük fiyat dalgalanmaları sergileyebilir. Kripto/dijital varlıklarla al-sat yapmanın veya bu varlıklara sahip olmanın sizin için uygun olup olmadığını, kendi finansal durumunuz çerçevesinde dikkatlice değerlendirmeniz gereklidir. Kişisel durumunuz veya koşullarınız ile ilgili sorularınız için lütfen kendi hukuk, vergi veya yatırım uzmanınıza danışın. Bu belgede yer alan tüm bilgiler (varsa piyasa verileri ve istatistiksel bilgiler de dâhil) yalnızca genel bilgilendirme amaçlıdır. Bazı içerikler yapay zekâ (AI) araçları tarafından oluşturulmuş veya bu araçların yardımıyla hazırlanmış olabilir. Bu veri ve grafiklerin hazırlanmasında gerekli özen gösterilmiş olmakla birlikte, burada sunulan herhangi bir maddi hata, eksiklik veya kusur için hiçbir sorumluluk ya da yükümlülük kabul edilmez. OKX Web3 Cüzdan ve yan hizmetleri OKX Borsası tarafından sunulmamaktadır ve OKX Web3 Ekosistemi Hizmet Şartları koşullarına tabidir.
Generic wallet thumbnail
Güvenlik

Kâğıt Cüzdan Sizin İçin Doğru Seçim Mi? Kâğıt Cüzdan Kullanmanın Artıları ve Eksileri

Kripto paranızı güvenli bir şekilde saklamak söz konusu olduğunda, coinlerinizi borsadan çekmeniz ve kişisel bir cüzdanda saklamanız yaygın olarak tavsiye edilir çünkü kripto sektöründe her zaman söylendiği gibi, anahtarlar sizin değilse coinler de sizin değildir. Kriptonuzu saklamak istediğiniz cüzdan türünü seçmek söz konusu olduğunda ise çevrimdışı depolama cüzdanları olarak da bilinen sıcak cüzdanlar veya soğuk depolama gibi geniş bir seçenek yelpazesi karşımıza çıkar.
25 Kas 2025
Yeni Başlayanlar
26
Best of Web3 thumb
DeFi

Akıllı Sözleşme Nedir?

Akıllı sözleşmeler, blok zinciri ağında çalışan, bilgisayar koduyla yazılmış ve kendi kendini yürüten dijital sözleşmelerdir. Merkeziyetsiz uygulamaların (Decentralized Application, “ DApp ” ) geliştirilmesi ve iç işleyişi için anahtar görevi gören akıllı sözleşmeler, kripto varlıkların yükselişinde önemli bir teknoloji hâline geldiler.
21 Kas 2025
Yeni Başlayanlar
13
Crypto adoption generic thumbnail

Dolaşımdaki Arz Nedir?

Hangi kripto paraya yatırım yapacağınıza karar vermeden önce dikkate almanız gereken çok fazla şey vardır. Birçok kişi yalnızca fiyat hareketlerine odaklanırken, deneyimli yatırımcılar proje hakkında kapsamlı araştırmalar yapar, örneğin projenin hedeflerini, teknolojisini ve token ekonomisini araştırırlar.
21 Kas 2025
9
Best of Web3 thumb
Madencilik
Bitcoin

Blok Ödülü Nedir?

Kripto sektörü geleneksel finans alanından çok sayıda kavramı benimsemiş olsa da, yeni kavramlar oluşturma konusunda da üzerine düşeni yapmıştır. Kripto sektöründe ortaya çıkan kavramlardan biri de bl
21 Kas 2025
Orta Seviye
3
Scalability generic thumb
Ethereum

Blob Nedir? Ethereum’un Ölçeklenebilirlik ve Verimlilik Çözümü

Ethereum ’un Dencun sert çatallanması sırasında ortaya çıkan blob’lar, blok zinciri teknolojisinde büyük bir gelişmedir. Blob’lar, calldata kullanmak yerine 2. katman (L2) aracılığıyla uzlaşmaya izin veren veri yapılarıdır. Blob’lar, özellikle rollupl’ar için Ethereum’un ölçeklenebilirliğini ve verimliliğini geliştirmek için oluşturulmuştur ve erişilebilirlik ile maliyet verimliliğinin artmasına yol açmıştır.
20 Kas 2025
Gelişmiş
17
Introducing BRC20-S
Bitcoin

BRC20-S ile Tanışın: Bitcoin ve BRC-20 Stake’e Yönelik Çığır Açan Yeni Bir Fırsat

## OKX Web3 Earn’de BRC-20 ve Bitcoin stake işlemleri başlıyor BRC-20, 8 Mart 2023’te piyasaya sürüldüğünde Bitcoin topluluğu içinde hızla ivme kazandı. Bitcoin blok zinciri için özel olarak hazırlanm
20 Kas 2025
Daha Fazlasını Görüntüle